1987borsakrizi
|
Dünya Ekonomisi
1987 Borsa Krizi
19
Ekim 1987'de dünya piyasalarında hisse
senedi değerleri büyük bir düşüş gösterdi.
Dow Jones Endüstriyel Ortalaması yüzde 22
azalarak 1738,42 kapanış puanına indi. Bu
azalma 1914'ten beri bir gün içinde görülen
en büyük düşüş oldu ve ünlü Ekim 1929 borsa
çöküşünü bile gölgede bıraktı.
Brady Komisyonu (çöküşü
araştırmakla yükümlü bir başkanlık
komisyonu), SEC ve diğer kuruluşlar
yatırımcı psikolojisindeki olumsuz
gelişmeler, yatırımcıların ABD federal
bütçesine ve dış ticaret açıklarına ilişkin
kaygıları, New York Menkul Kıymetler Borsası
salonunda çalışan uzmanların kurtarıcı
alımlar yapma görevlerini yerine
getirmemeleri, bilgisayarların belirli
gelişmeler ortaya çıkınca otomatik olarak
çok sayıda hisse senedi alımı ya da satımı
talimatı verecek biçimde programlanmaları
anlamına gelen "program alım-satım"ları gibi
çeşitli ögelerin 1987 bunalımına neden
olduğunu iddia ettiler.
Borsa söz konusu gelişmelerin ardından
çeşitli koruyucu önlemler yürürlüğe koydu.
Anılan önlemlere göre Dow Jones Endüstriyel
Ortalaması bir gün içinde 50 puan azalır ya
da yükselirse program alım-satımı talimatı
veren elektronik siparişler kesilecek ve Dow
Jones Endüstriyel Ortalaması 250 puan
düşerse tüm alışverişleri geçici olarak
durduran bir "sigorta" sistemi
uygulanacaktı.
Bahis konusu olağanüstü durum yöntemleri
ileride Dow Jones Endüstriyel Ortalaması'nda
görülen yükselmeyi yansıtacak biçimde büyük
ölçüde değiştirildi. 1998 sonlarında yapılan
bir değişiklikle Dow Jones Endüstriyel
Ortalaması bir gün içinde son bir kapanış
ortalamasına göre yüzde 2 artar ya da
azalırsa program alım-satımlarının
sınırlandırılması yoluna gidildi; 1999
sonlarında bu formül borsada 210 puan
dolayında değişiklik olursa program
alım-satımının durdurulacağı anlamına
gelmeye başladı.
Yeni kurallar uyarınca tüm alım-satımın
durdurulması için de daha yüksek eşikler
getirildi; 1999'un son üç ayı sırasında bu
eşik Dow Jones Endüstriyel Ortalaması'ndaki
en az 1.050 puanlık bir düşüş olarak
belirlendi. Sözü edilen reform önlemleri
borsaya karşı güveni arttırmış olabilir;
fakat, ekonominin güçlü bir gelişme
göstermesinin daha büyük bir etki yarattığı
da söylenebilir. Federal Rezerv 1929'da
yaptığının aksine yatırımcıların teminat
çağrılarını karşılayabilmelerini ve
faaliyetlerini sürdürmelerini güvence altına
almak için borç verme koşullarını
yumuşatacağını açıkladı.
Bir bakıma bu açıklamanın sonucu olarak 1987
çöküşü kolayca atlatıldı ve borsa yeniden
yüksek düzeylere erişti. Dow Jones
Endüstriyel Ortalaması 1990'ların başlarında
3.000 puanı ve 1999'da da 11.000 puanı aştı.
Buna ek olarak alım-satımlar da büyük ölçüde
yoğunlaştı. 1960'larda bir günde 5 milyon
hisse senedi el değiştirirse New York
Borsası için olağanüstü hareketli bir gün
sayılırdı. 1997 ve 1998'de bir milyar
senedin alınıp satıldığı günler oldu.
NASDAQ'ta ise 1998'e gelindiğinde böyle
günler olağan sayılıyordu.
Görülen bu hareketliliğin bir nedeni de
günlükçüler olarak tanımlanan ve kısa
sürelerde çabuk kar sağlamak umuduyla bir
gün içinde aynı senetleri birkaç kez alıp
satan kişilerdi. Bahis konusu bireyler
gittikçe artan bir biçimde İnternet
aracılığıyla alışveriş yapan guruplar
arasında sayılabilirler. 1999 başlarında tüm
hisse senedi alıp satanların yüzde 13'ünü
bireyler oluşturuyor ve bunların yüzde 25'i
de her türde menkul kıymet alım-satımı için
İnternet'ten yararlanıyorlardı.
İşlemlerin yoğunluğu arttıkça fiyatlardaki
oynaklık da çoğaldı. Günde 100 puanı aşan
değişmeler gittikçe daha sık görülmeye
başladı ve 27 Ekim 1997'de Dow Jones
Endüstriyel Ortalaması 554,26 puan birden
düşünce sigorta sistemi devreye girdi. 31
Ağustos 1998'de 512,61 puanlık bir büyük
düşüş daha gerçekleşti. Buna karşın, aynı
günlerde borsa o kadar yükselmişti ki düşüş
hisse senetlerinin toplam değerinin yüzde
7'si dolayında oldu, yatırımcılar piyasada
kaldılar ve borsa kısa zamanda toparlandı.
|
|
|
|